پنجشنبه, 06 اردیبهشت 1403

کوشک و کاخ احمدشاهی

اشتراک‌گذاری این مطلب: WhatsappTelegram
کوشک و کاخ احمدشاهی

دو عمارت سلطنتی در شمیران منسوب به احمد شاه است؛ یکی در باغ نیاوران و دیگری در شمال اراضی سعد‌آباد، بنایی که در محوطه کاخ نیاوران قرار گرفته به «کوشک احمد شاهی» مشهور است و آنکه در سعد‌آباد است «کاخ احمد شاهی» می‌خوانندش.

  1. سنگ بنای کاخ نیاوران در عصر فتحعلی شاه گذاشته شد و در دوره‌های بعدی عمارت آن توسعه و تغییراتی یافت.

در حال حاضر، سه ساختمان اصلی در محوطه باغ نیاوران وجود دارد:

  • کاخ اصلی که محل اقامت خانواده محمد رضاشاه بود و در دهه چهل ساخته شد.
  • کاخ صاحبقرانیه قدیمی‌ترین بنای موجود در این مجموعه. ‌
  • کوشک زیبای احمد شاهی.

«... این عمارت، اواخر دورة قاجار جهت خوابگاه ییلاقی احمدشاه در میان باغ نیاوران با مساحتی بالغ بر 800 متر در دو طبقه با سقف شیروانی بنا گردید. از ویژگی‌های عمدة این بنا تزئینات و نمای آجری به کار رفته در سرتاسر نمای بیرونی آن است. آجرها از نوع منقوش قالبی با طرح‌های متنوع به رنگ نخودی است

ورودی بنا در ضلع جنوبی قرار دارد که به وسیله چندین پله از کنار حوض بیضی شکل پوشیده از کاشی، به کوشک منتهی می‌شود.

عمارت احمدشاهی در دورة پهلوی دوم مرمت و الحاقات جدیدی در آن صورت گرفت و مبلمان داخلی آن به طور کامل عوض شد تا به عنوان محل کار و سکونت رضا پهلوی مورد استفاده قرار گیرد.

طبقه همکف این عمارت شامل یک هال با حوضی از جنس مرمر در وسط می‌باشد و 6 اتاق و 2 راهرو در اطراف آن قرار دارند. اشیاء تزئینی از جنس نقره، برنز، عاج، چوب، هدایایی از کشورهای مختلف مثل هند، تابلوهای نقاشی و گوبلن و نشان‌ها و مدال‌ها در این فضا به نمایش در آمده است همچنین ویترینی شامل اشیاء و سنگهای معدنی تزئینی، سنگی از کره ماه و چندین فسیل گیاهی و حیوانی در معرض دید قرار دارند.

طبقه دوم عمارت از یک سالن مرکزی و ایوان سرتاسری چهار طرفه تشکیل شده است. در چهار طرف سالن مرکزی که به عنوان اتاق موسیقی استفاده می‌شد، قفسه چوبی ویترین دار نصب شده است. دور تا دور ایوان را 6 ستون با مقطع مربع قطور با نمای آجری بدنه و 26 ستون مدور با نمای گچی فرا گرفته است. نقش شیر و خورشید گچبری شده بر پیشانی دیوارة ضلع شمالی ایوان به چشم می‌خورد.

پس از انقلاب، در جریان حفاظت و مرمت این بنا، بخش پایین دیواره‌های آن نیز تعمیر شد. و در اردیبهشت سال 1379 همزمان با هفته میراث فرهنگی این عمارت گشایش یافت.

در اوایل دوران سلطنت توجه رضاشاه، معطوف به سعدآباد بود و به مجموعه نیاوران چندان توجه نگردید، اما در اواسط این عصر به دستور شاه، کاخ صاحبقرانیه و کوشک احمد شاهی تعمیرات اساسی شد.

در اواخر دهه بیست، عمارت صاحبقرانیه را برای برگزاری مراسم ازدواج محمدرضا ولیعهد و فوزیه (دختر پادشاه مصر) آماده شد. کوشک نیز جهت استقرار کوتاه مدت آنان در نظر گرفته شد.

بعد از این تاریخ، ساختمان کوشک به تناوب گاه متروک و زمانی نیز محل اقامت پرسنل نظامی رده بالای مستقر در مجموعه قرار گرفت.

در اوایل سالهای دهة چهل، محمدرضا پهلوی تصمیم به ساخت کاخی برای اقامت خود و خانواده‌اش در نیاوران گرفت و عمارت بزرگی را در این باغ بنا کرد.

محمد رضاشاه، مدتی هم ساختمان این کوشک را به عنوان دفتر اداری استفاده کرد.

تا ده سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بنای کوشک به ‌عنوان انبار دربسته‌ای ماند و از آن تاریخ تا سال ۱۳۷۶ که مجدداً تعمیراتی در این ساختمان انجام شد چند سالی است که کوشک احمدشاهی و بنا‌های دیگر این مجموعه به موزه تبدیل شده است.

نقل قولی بی‌اساس می‌گوید احمدشاه این بنا را برای همسر گرجی‌تبارش ساخته است که آن سخن را اعتباری نیست.

2. بر روی تپه علیخان در شمالی‌ترین نقطه کاخ‌های سعد‌آباد، واقع در بخش «ترش محله» منطقه ییلاقی دربند عمارتی خود نمایی می‌کند که به کاخ احمد شاهی شهرت دارد.

کاخ احمد شاهی، عمارت دیگری است که به احمد شاه قاجار منسوب و قدیمی‌ترین کاخ موجود در مجموعه سعد‌آباد است، که در اواخر سلطنت احمد شاه قاجار بنا گردید، ساخت این عمارت از سال ۱۲۹۷، آغاز شد و به وقت وزارت جنگی رضاشاه، ساخت بنا به پایان رسید. پس از انقلاب، این کاخ، پایگاه مرکزی بسیج خواهران استان تهران، ‌شد.

برای تخلیه این کاخ تعدادی از درختان اطراف کاخ احمدشاهی را قطع کرده‌اند تا بنایی برای بسیج ساخته شود.

بیشتر بخوانید: