جمعه, 10 فروردین 1403

کندن چاه در خیابان برای گردآوری باران

اشتراک‌گذاری این مطلب: WhatsappTelegram
کندن چاه در خیابان برای گردآوری باران

پیش‌تر در مطالب متعدد از چگونگی و تاریخ پیدایی خیابان در دارالخلافه تهران و نحوه نظافت و نگهداری آن و نیز اداراتی که این امر را به عهده داشتند، سخن رفته است. اینک تنها اشاره شود که در اواخر عصر سلطنت ناصرالدین شاه شوارعی با نام خیابان در تهران ایجاد شد که قسمت عمده آن‌ها بر اثر پر کردن خندق و سطح اشغال حصار صفوی پایتخت پدید آمده بود. قبل از آن تمامی راه‌ها و معابر تهران با نام‌های مرسوم زمان خود یعنی گذر، کوچه، بازارچه و ... خوانده می‌گردید.

تا پیش از پدید آمدن بلدیه و سپس شهرداری در تهران اداره‌ای با نام احتسابیه به وجود آمد که توامان کار شهرداری امروز را با امور نظم و امنیت یعنی وظیفه پلیس امروز و حتی اموری دیگر را عهده‌دار بود. در آن موسم خیابان، معبری بود که به نسبت نیاز آن روز مردم پایتخت با وسایلی نظیر بیل و کلنگ تسطیح شده بود با عرضی حدود هفت هشت متر، بی‌آن که بقیه ملزومات و ضرورت‌های یک خیابان که امروز در تصور ما آید را داشته باشد. این خیابان‌ها که تعدادشان از شمارش انگشتان دست هم کمتر بود از سطحی خاکی برخوردار بود. خاکی که در تابستان‌ها غبار و گردش خار چشم عابران بود و در زمستان‌ها گل‌ و لایش طاقت‌فرسا. گل و لایی که گاهی بر اثر بارش زیاد باتلاقی غیر قابل عبور را فراهم می‌کرد. این مشکل سال‌ها مردم را رنجاند و مسولین امر را چزاند.

سلطنت ناصرالدین شاه سر آمد و دوران پادشاهی پسرش مظفرالدین شاه رسید. در سال 1315ق. شخصی بسیار جدی و کاردان به نام محمد‌کریم‌خان منظم‌السلطنه (مختارالسلطنه بعد) امور احتسابیه (بلدیه و نظمیه) تهران را عهده‌دار شد. وی بسیار کوشید تا وضع شهر سامان یابد و موجبات آسایش مردم فراهم گردد. وی به منظور رفع مشکل گل و لای خیابان‌ها چاره‌ای اندیشید که هرچند با پیشرفت علم و دانش بشر و پیدایی شهرهای مدرن امروز عمل او حقیرانه و مبتدی در نظر آید ولی توانست به تناسب زمان خود کارساز شود. ابتکار عمل منظم‌السلطنه کندن چاه‌های بود در سطح خیابان تا هنگام بارش بتوان آب سطح خیابان را بدان‌ها هدایت کرد:

افضل‌الملک در شرح وقایع سال 1315ق. شهر تهران آورده:

«خیابان‌های دولتی ایران که در زمستان از گل و باران اشکال داشت که کسی به سهولت عبور و مرور کند در این اوقات که وزارت نظمیه و احتساب و تنظیف شهر به عهده کریم آقای منظم‌السلطنه شده است از طرف دولت به او امر و مقرر شد که خیابان‌ها و شوارع عامیه را مرمت و تسویه و سنگچین نماید. او به درستی مشغول این خدمت شده راه‌های عبور و مرور را نیکو ساخت و در هر چند قدمی چاهی کند که آب باران در چاه‌ها رفته عبور مردم سواره و پیاده آسان شود. تقریبا سی هزار تومان از خزانه دولت به مصارف این کار رسید.» / افضل‌التواریخ، ص157.

بیشتر بخوانید: