پنجشنبه, 19 مهر 1403

تخت کیکاوس در گستره تهران (شهریار)

اشتراک‌گذاری این مطلب: WhatsappTelegram
تخت کیکاوس در گستره تهران (شهریار)

در حول و حوش شهر تهران بر فراز کوهسار‌ها و تپه‌ها آثار متعدد تاریخی وجود دارد، که احیانا ً برخی از آنها هم تا کنون در هیچ مورد معرفی نشده و نامی از آن نبرده‌اند. در این نوشتار از اثر تاریخی عهد ساسانی صحبت می‌داریم که مردم آن را بنام یکی از شاهان بسیار مشهور سلسله کیان می‌خوانند. این بنا بر فراز کوهستان‌های مغرب شهریار قرار دارد.

ذکر این نکته مناسبت دارد، که جلگه وسیع و ‌آباد شهریار از قدیم‌ترین ادوار تاریخی ایران مسکون بوده است. چنانکه نمونه‌هایی از ظریف‌ترین و زیبا‌ترین ظروف سفالی منقوش مربوط به حدود شش هزار سال پیش در تپه کوتاهی در شمال قریه اوربن مابین آدران و قاسم‌آباد شهریار کشف گردید. قطعات این گونه سفال‌ها بر سطح زمین و داخل خاک تپه مزبور زیاد دیده می‌شود و حکایت از وجود مرکز تمدن و سکونت هزاران سال پیش در آن نقطه می‌نماید و همچنین پیدایش ظروف و آثار چندهزار ساله در تپه‌های متعدد کوه البرز در نواحی مختلف بین کرج و قزوین از قبیل تپه‌های خور و بن و آجین دوجین و پشند دلیل دیگر مسکون بودن تمام جلگه پهناور بین تهران و قزوین است و ادامه همین مسکون بودن و آبادی قدیم جلگه مزبور موجب گشته است، که در عهد ساسانیان هم تپه‌های برج‌های استحکاماتی و آتشکده‌های فروزان متعدد در نقاط مختلف این بنیاد گردد.

با ذکر این مقدمه کوتاه اینک بشرح اجمالی این بنای تاریخی عهد ساسانی در کوهستان انتهای غربی جلگه شهریار می‌پردازیم:

در اواسط ضلع غربی خیابانی که از میدان اصلی کرج بطرف دانشکده کشاورزی می‌رود جاده و خیابان فرعی با مختصر انحرافی بسمت مغرب مجزا می‌گردد، که به کارخانه ذوب آهن و محله مخصوص ابنیه تابعه آن می‌رود و از میان ابنیه فوق خیابانی رو به جنوب رفته به جاده مشگین‌آباد منتهی می‌گردد، می‌گذرد و پس از آن که یکی دو کیلومتر از اراضی مشگین‌آباد خارج شدند، بجای آن که دنباله راه را که بخط مستقیم و طولانی بسمت آبادی شهنام می‌رود و خوشبختانه طرفین آن را هم درخت کاری نموده‌اند، بپیمایند، باز هم جاده دیگری با انحراف قابل توجهی بسمت مغرب مجزا می‌گردد و این جاده اخیرالذکر شاهراهی است، که چند فرسخ امتداد یافته به آبادی‌های مهم و متعدد در جلگه شهریار می‌رسد و برای رسیدن به این بنای عهد ساسانی مورد ذکر نیز از همین راه باید رفت، بدین قرار که شاهراه مزبور به آبادی کوشکک می‌رسد و پس از گذشتن از کوشکک به بیدکنه می‌رسند.

 

تخت کیکاوس:

تخت کیکاوس که در عصر ساسانی اختصاص به انجام مراسم آیینی و مذهبی مردم ساکن این منطقه داشت در 18 کیلومتری شهریار و 8 کیلومتری ملارد قرار دارد.

بر فراز تپه سنگی مشرف به آبادی بید کنه است و بعضی از مردم آنجا با توجه به آثار آتشکده مورد بحث اظهار می‌دارند، که نام اصلی آبادی مزبور بتکده بوده، کم‌کم به بید کنه تغییر شکل یافته است. ولی این حرف صحیح بنظر نمی‌رسد، زیرا صرفنظر از قراین دیگر هیچوقت نام آتشکده و بتکده بهم مربوط نبوده است.

بهر حال آنچه از تخت کیکاوس باقی مانده، آثار سکوی مصنوعی چهار ضلعی غیر منظمی است، که هر ضلع آن در حدود ده متر با سنگ لاشه و ملاط گچ ساخته شده، در قله تپه مزبور از بلندی قریب هشتاد متر به اراضی وسیعی از جلگه مشرف و مسلط است. در سمت جنوب پایین تپه در کنار درخت انجیر کوهی کهن سالی که بیش از سیصد سال عمر دارد، دیوار کوتاهی از سنگ و گچ دیده می‌شود، که سابقاً اطاق چهار گوشی بوده و مدخلی از سمت شمال شرقی داشته آفتاب بدرون آن نمی‌تابیده است. طول و عرض خارجی این اطاق هر کدام مختصری کمتر از 5 متر می‌باشد. این اطاق چهار گوش را مردم محل «چار طاق» می‌خوانند و همچنین خود دلیل دیگری بر آتشکده بودن تخت کیکاوس در زمان قدیم می‌باشد. آتش مقدس را در درون این اطاق محفوظ نگه داشته هنگام ادای مراسم مذهبی آن را بر فراز سکوی بالای کوه می‌بردند و پس از انجام آیین مذهبی آن را مجدداً به اطاق مزبور آورده نگهداری می‌نمودند و ظاهراً بعد‌ها هم در ادوار اسلامی این مورد استفاده‌های دیگر مذهبی قرار گرفته است. متاسفانه از این چهار طاق تاریخی عهد ساسانی جز قسمت کمی از یک دیوار چیز دیگری باقی نمانده است و توجه به حفظ همین دیوار لازم و ضروری است.

بیشتر بخوانید: