تهران قدیم را از اعصار بسیار قدیم تا آغاز عصر رضاشاه می‌توان در نظر گرفت. حتی شاید امروز که سی سال از پیروزی انقلاب گذشته است، بتوان دوره اول پهلوی را هم در این دسته‌بندی بحساب آورد و با سرعت تغییرات امروزه حتی اوایل دوران محمد رضاشاه را هم می‌توان قدیم دانست، اما اگر این دسته بندی عام را کنار بگذاریم، ملاک عمل قدیم و جدیدی برای تهران وجود دارد که ثابت و لاتغییر است و آن هم حصار شهر است. تهرانی که درون این حصار قرار داشت را قدیم می‌شماریم. گواینکه خود حصار نیز در اوایل دوره ناصری دچار تغییر شد و این پادشاه با توجه به افزایش جمعیت حصار سیصد ساله صفوی را تخریب و حصار جدید تهران را که تا خیابان‌های انقلاب و سی متری و شوش و هفده شهریور گسترش یافت، بنا نهاد.
بهر روی جایی که در این مطلب بدان اشاره خواهد شد، نقطه ایست در شمال شرقی تهران که بفاصله چند کیلومتر خارج از شهر قرار داشت. هر چند امروز داخل محدوده پایتخت قرار دارد و در شمار اراضی شهری است.
«سنگر افراسیاب» نامی است که تهرانی‌های قدیم به بنایی مخروبه که در شرق تهران افتاده بود، اطلاق می‌کردند و آن آثار بنایی بوده از دوران سلوکیان. باستناد اسنادی متعدد که در دسترس است، سلوکوس بناهایی با نام همسر ایرانی‌اش «آپامه» Apamea در نقاط مختلف ساخت، که منسوب بدو آپامه شهرت یافتند. یکی از آن‌ها در این محدوده بود.
«آپامه» را در جای خود شرحی مبسوط خواهیم آورد، اما برای آشنایی خوانندگان با نام «سنگر افراسیاب» اینک به سخن اعتمادالسلطنه اشاره و بسنده می‌کنیم:
... کنت دو گوبینو وزیر مختار فرانسه مقیم دربار ناصرالدین شاه، محل آپامه را در حدود سرخ حصار تهران گمان برده، لکن وی آن نظر را مردود و محل قلعه (آپامه) را با نقطه‌ای در شمال دوشان تپه که عامه گنج‌آباد و سنگر افراسیاب می‌گفتند منطبق دانسته ... / دررالتیجان، ج1، ص194.
