شاهی که اعتراض و مبارزه دادخواهانه ملت را فضولی خواند و دستور تنبیه و مجازات مردم را صادر کرد، سرانجام بر حق‌خواهی مردم صحه گذارد و مجبور شد، سند آزادی ایرانیان را بر خلاف نظر مستبدانه، نخست وزیران و اطرافیانش امضا کند که نقطه پایانی بر استبداد مطلق و زورگویانه در این سرزمین بود و آغازی بر ماجرای پر افت و خیز و دراز دامن عدالت‌جویی و آزادی‌خواهی این ملت.
«فضولی ملت» عبارتی بود که مظفرالدین شاه برابر اعتراضات روبه‌فزونی ایرانیان به زبان آورد.
این شاه (تولد ۱۲۳۲ خ. / 1269 ق. در تهران مرگ ۱۲۸۵ خ. در ۵۴ سالگی، مدفون در قم) خرافی، ضعیف‌النفس و ترسو که از میان‌سالی پیوسته بیمار بود، پنجمین پادشاه قاجار (چهارمین فرزند ناصرالدین‌شاه) است که قریب چهل سال ولایتعهدی کرد و پادشاهی را انتظار کشید.
وی در جریان جنبش مشروطه و تغییر حکومت استبدادی برخلاف کوشش‌های صدراعظم‌هایش علی‌اصغرخان اتابک (اتابک اعظم) و عین‌الدوله با مشروطیت موافقت کرد و فرمان مشروطیت را امضا کرد و پنج روز بعد از دنیا رفت.
عوامل بسیار و تلاش نخبگان و اندیشمندان جامعه ایرانی و بویژه پافشاری و ایستادگی جانانه مردم کوچه و بازار در مقابله با هجوم ناجوانمردانه و خشونت حکومت قجر به ثمر نشست و طی یک انقلاب چهار ساله سلطنت استبدادی قاجاریه به سلطنت مشروطه تبدیل گشت.
فرمان مظفرالدین شاه را حسین ثقفی فرزند دکتر اعلم‌الدوله چنین نقل کرده است:
«... جناب اشرف اتابک اعظم از قراری که به عرض رسید وضع رفتار مردم در این چند روزه که ما جزیی کسالتی داشته‌ایم خوب نیست و بعضی فضولی‌ها می‌کنند و شما در تأدیب و تنبیه آن‌ها مسامحه کرده‌اید. در صورتی که مسئولیت کلیه امور را به شما واگذار کرده و شما را لااقل نوکر خیرخواه و آقاپرست خودمان می‌دانیم چه جهت دارد، مردم این طور مطلق‌العنان و جسور بشوند به موجب این دستخط صریح به شما می‌گوییم، اشخاصی که محرک فتنه و فساد شده و بعضی فضولی‌ها می‌کنند، از هر طبقه و هر قبیل که باشند بدون ملاحظه خودتان را در تنبیه و تبعید و سیاست آن‌ها مسئول و مختار بدانید ما هم بحمدالله حالمان خوب است ...» / قتل اتابک به نقل از مجله راهنمای کتاب از حسین اعزاز ثقفی.
