پدید آمدن شهر نو و یا شهرک نو:
وقتی مخالفت محمد علی شاه با مشروطه خواهان علنی شد، و شدت یافت. او برای محافظت از خود و خاندان سلطنت و از دیگر سوی سر کوب آزادانه‌تر مخالفان کاخ گلستان مقر پادشاهی را که داخل شهر قرار داشت، ترک و به باغ شاه خارج حصار تهران نقل مکان کرد. بعد از این واقعه برخی از رجال دربار و مردم عادی نیز به اطراف باغ شاه که تا آن زمان بیابان بود، آمدند و باغ و خانه و دکان ساختند، و بدین ترتیب ناحیه جنوب باغ شاه تا حوالی دروازه گمرک، آباد شد و به شهر (شهرک) نو معروف گردید. حسن اعظام قدسی در کتاب «خاطرات من» تفصیل این اتفاق را آورده:
«... در 4 جمادی الاولی 1326 قمری محمد علی شاه در باغ شاه تمرکز یافت. رجال و اعیان روز به فکر افتادند، در اطراف باغ شاه، تهیه باغ و منزل نمایند، به این جهت شروع به آبادی گردید، که در اندک مدتی در اطراف باغ شاه تا دروازه گمرک آبادی شروع و دارای دکاکین و حمام و آنچه مایحتاج ساکنین بود دایر گردید.
... چون پس از ساختمان‌ها و دایر شدن دکاکین از هر طبقه از شهر بیرون آمده خانه و محل کسب خود را بیرون شهر قرار دادند، لذا نام آن را شهر نو نهادند، و محمد علی شاه دستور داد، و مراقب بود که کوچکترین مزاحمتی از طرف نظامیان به تازه ساکنین مخصوصا به کسبه وارد نیاید، و خود نیز بازرسانی مخصوص بر این کار گماشت.
... حکومت شهر نو را شاه به سالار فیروز برادر امیر بهادر سپرد ... روزی یک سرباز به یکی از کسبه آنجا تعدی می‌کند ... محمد علی شاه او را می‌خواهد و حضورا سرباز را تیر باران می‌کند ...»
شهر نو، گردشگاه تهرانی‌ها بود، و باغات مصفایی داشت، از آن جمله باغ و کاروانسرای بزرگ حاج عبدالمحمود بانکی و باغچه ولی خان که بسیار پر گل و گیاه بود.
ناحیه شهرک نو از سمت شرق به ناحیه قنات‌آباد می‌رسید. ناحیه اخیر از میدان گمرک آغاز و تا میدان محمدیه و زیر سنگلج قدیم را در بر می‌گرفت. در این ناحیه گذر‌ها و بازار چه‌های متعددی وجود داشت / تهران در آینه، ص156.
در این زمان آمار منتشره در روز دوشنبه 25 اردیبهشت 1385 مساحت محلات ده‌گانه از پایتخت مساحت محله شهر (شهرک) نو که تازه تشکیل شده بود، را در این میان مشخص شده است:
- محله ارگ – ۴۱۶۷۰۰ متر مربع
- محله دولت – ۳۳۰۰۴۰۰ مترمربع
- محله حسن‌آباد - ۳۲۹۶۰۴۰ مترمربع
- محله سنگلج – ۲۹۵۶۰۳۰ مترمربع
- محله قنات‌آباد – ۳۱۳۵۶۰۰ مترمربع
- محله محمدیه – ۲۸۷۵۶۰۰ مترمربع
- محله قاجاریه – ۲۰۷۴۶۰۰ مترمربع
- محله بازار – ۱۶۵۷۹۲۰ مترمربع
- محله عودلاجان – ۱۵۷۴۸۰۰ مترمربع
- محله شهرنو – ۳۱۷۰۶۰۰ مترمربع
محله شهر نو از محلات جدید‌التاسیس و تازه‌بنا بوده خارج از نقشه شهر رسم شده است.
تعداد افراد شاغل و بیکار ذکور در محلات ده‌گانه:
- محله ارک - ۵۰۵ نفر شاغل – ۲۸۶ نفر بیکار بی‌مصرف
- محله دولت - ۴۰۹۶ نفر شاغل – ۷۷۵ نفر بیکار بی‌مصرف
- محله حسن‌آباد - ۱۳۸۳ نفر شاغل – ۶۳۱ نفر بیکار بی‌مصرف
- محله سنگلج - ۵۵۷۷ نفر شاغل – ۱۰۷۹ نفر بیکار بی‌مصرف
- محله قنات‌آباد - ۲۳۹۳ نفر شاغل – ۱۹۸ نفر بیکار بی‌مصرف
- محله محمدیه - ۵۰۸۹ نفر شاغل – ۳۸۸ نفر بیکار بی‌مصرف
- محله قاجاریه - ۲۷۵۱ نفر شاغل – ۳۲۴ نفر بیکار بی‌مصرف
- محله بازار - ۶۹۳۵ نفر شاغل – ۱۰۸۶ نفر بیکار بی‌مصرف
- محله عودلاجان - ۶۲۵۸ نفر شاغل – ۹۴۳ نفر بیکار بی‌مصرف
- محله شهرنو - ۳۲۵ نفر شاغل – ۶۹۲ نفر بیکار بی‌مصرف
جمعا: ۳۵۳۱۲ نفر شاغل – ۶۴۰۲ نفر بیکار بی‌مصرف
چنانکه ملاحظه می‌شود محله شهر نو با مساحت بیش از سه میلیون مترمربع وسیع‌ترین محله تهران آن روزگار را تشکیل می‌داد و همین آبادانی سبب شد تا در دوران پهلوی اول که موج تازه‌ای از مهاجرین به پایتخت پدید آمد، اراضی مظفری که در مجاورت ضلع غربی آن قرار داشت مورد هجوم تازه واردین واقع شود و آنان رفته‌رفته در آنجا ساکن شوند و این امر خود موجب توسعه شهر از این سو گردید.
