دوشنبه, 14 آبان 1403

کافه نادری

اشتراک‌گذاری این مطلب: WhatsappTelegram
کافه نادری

با اینکه از اواخر دوره ناصری، تهران، شاهد تحولاتی در بسیاری از ابعاد زندگی ساکنانش بود، و تهرانیان بطور اخص و ساکنان دیگر شهر‌ها بطور اعم، تجربه آشنایی با پدیده‌های تازه انقلاب صنعتی از قبیل سینما، دوربین عکاسی، راه‌آهن و ... را پیدا کرده بودند، اما با روی کار آمدن پهلوی، این تغییرات شتاب بیشتری گرفت.

شروع فعالیت کافه نادری به عصر پهلوی تعلق دارد. با روی کار آمدن رضاشاه، زندگی مردم در ابعاد مختلف دچار دگرگونی بسیاری شد. از معماری گرفته تا رسوم و عادات مردم، طرز زندگی تا نوع لباس و پوشاک و ... هر کدام در جریان این تحولات به نحوی تاثیر پذیرفتند. پیدایی نسل جدیدی از کافه رستوران‌ها و غذاخوری‌ها به این دوره تعلق دارد.

از میدان توپخانه تا میدان فردوسی محله دولت دوره ناصرالدین شاه را تشکیل می‌داد. این محله تازه‌ساز درآن عصر از عمارات و باغ‌هایی نظیر برج نوش و باغ ایلخانی، باغ امین‌السلطان، باغ سفارت انگلیس و ... تشکیل شده بود. در جریان توسعه روزافزون تهران عمر این باغ‌ها دیری نپایید، و در سال‌های بعد رفته‌رفته باغ‌ها به قطعات کوچکتر تقسیم و بناهایی در آنها ساخته شد. هرچند محله دولت در آغاز عصر پهلوی هدف رجال و اعیان دوره جدید در ایجاد بنا و اسکان بود، ولی با گذشت سال‌های اولیه و با کشیده شدن تهران به شمال خیابان شاهرضا (انقلاب فعلی) و ... باز هم کار بری اراضی این محله شروع به تغییر کرد و با خروج رجال از این محله، کم‌کم فضا‌های تجاری جای آنها را گرفتند.

در این دوره گذار، کافه‌های زیادی در آن باغ‌ها، از قبیل کافه باغ شمیران، کافه کانتینانتال و ... احداث شد. کافه نادری یکی از پرآوازه‌ترین آنهاست. این کافه را یک مهاجر روسی با نام خاچیک مادیکیانس در سال 1306 شمسی دایر کرد. در آن از غذاهای اروپایی از قبیل بیفتک، بیف استروگانف و دسر و ... بستنی، قهوه ترک، کافه گلاسه و ... پذیرایی می‌شد. هر چند از اواخر دوره قاجاریه تهرانی‌ها با غذاخوری‌های اروپایی و آداب و رفتار رایج در آنها آشنا شده بودند، اما این کافه به سهم خود با پذیرایی غذاهای جدید و خدمه (گارسون) تعلیم دیده با لباس مرتب و یک شکل و استفاده از کارد و چنگال و میز و صندلی و ... در رواج بیشتر این پدیده اجتماعی میان تهرانیان کوشید.

باید از یاد نبرد، مباحث سیاسی و اصلاح‌طلبانه از اواخر دوره ناصرالدین شاه میان برخی از شاهزادگان و رجال متعرض و روشنفکران، بطور غیرمحسوس و پنهانی انجام می‌شد و با پیروزی مشروطه‌خواهان این‌گونه مباحث بیش و کم به دسته‌ای امکنه عمومی و معدودی از قهوه‌خانه‌ها نظیر قهوه‌خانه یوزباشی در پشت شمس‌العماره و ... هم کشیده شد.

با خروج رضاشاه از کشور در سال 1320 و اشغال ایران توسط قوای متفقین و روی کار آمدن محمدرضاشاه جوان و کم تجربه، فضای سیاسی بازی در کشور پدید آمد، که مناسب فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی بسیاری از فعالان آن عصر بود. در فاصله سال‌های1320 تا 1332 یعنی بین دو دیکتاتوری اول و دوم پهلوی، مطبوعات و احزاب سیاسی یکی پس از دیگری شروع به فعالیت کردند. در این سال‌ها روشنفکران با آزادی در اماکن عمومی به مباحثه ادبی و مجادله سیاسی و گفتگو‌هایی از جنس هنر و موسیقی و ... که تقلیدی از کشور‌های اروپایی چون؛ روسیه و فرانسه بود، دست می‌زدند. کافه‌ها و برخی از قهوه‌خانه‌ها و ... بهترین و مناسب‌ترین جا برای این منظور بود و کافه نادری مشهور‌ترین آنها در این دوره است.

صادق هدایت، صادق چوبک، احمد شاملو، نادر نادرپور، اخوان ثالث، انجوی شیرازی، ناتل خانلری و ... شاخص‌ترین روشنفکران و نخبگان آن دوران بودند.

به کافه رستوران نادری بعدها قنادی و مهمانخانه نیز افزوده شد و با گذشت زمان بر شهرتش هم افزون گردید. پس از خاچیک، مدیریت کافه نادری، ابتدا به پسر بزرگش گریگور و بعد از او به دیگر پسرش آییک رسید.

بیشتر بخوانید: