قباله ازدواج میرزا تقی‌خان امیرکبیر
به تازگی روابط عمومی کتابخانه و موزه ملی ملک، خبری را اعلام کرد که جمعی کثیر از خبرگزاری‌ها و رسانه‌های خبری آن را پوشش دادند. و آن خبر مرمت سند ازدواج امیرکبیر و خواهر ناصرالدین شاه بود. امیر این راد مرد اسطوره‌ای آنقدر نزد ایرانیان و آزاداندیشان بزرگ و عظیم‌الشان است که بدیهی بنظر می‌رسد؛ هر خبری منسوب بدو این علاقمندی را در ایرانیان برای آگاهی از آن ایجاد کند.
سند ازدواج میرزا تقی خان امیرکبیر با خواهر ناصرالدین شاه قاجار توسط کارشناسان موزه ملی ملک مرمت شد.
این سند تاریخی که بر اثر عواملی چون آلودگی‌های بیولوژیکی و شرایط نامطلوب نگهداری به شدت آسیب دیده بود، پس از مستندنگاری، طرح برداری و طرح‌های اولیه مرمت شد.
این مرمت شامل اقداماتی چون ضدعفونی کردن اثر، اسید زدایی، استحکام بخشی، موزون سازی رنگی، ایجاد لایه‌ها پشتیبانی و تثبیت نهایی اثر بوده است.
سند ازدواج امیرکبیر که تاریخ ۲۲ ربیع‌الاول سال ۱۲۶۵ قمری ذیل آن خوانده می‌شود، با خط نستعلیق روی کاغذی به ابعاد 131/5 در 93/5 سانتی‌متر نوشته شده و پیرامون آن با طلا، شنگرف و لاجورد تذهیب شده است.
میرزا تقی‌خان امیرکبیر در سال ۱۲۶۴ هجری قمری صدراعظم ناصرالدین شاه قاجار گردید، وی در سال ۱۲۶۵ عزت‌الدوله تنها خواهر تنی شاه را به عقد ازدواج خود درآورد. این ازدواج گرچه با تمایل شاه و مهدعلیا موجب قربت ایشان به خاندان پادشاهی و استحکام جایگاه و منصب وی گردید. اما با این وجود، این وصلت در آینده نتوانست در جنگ توطئه گران و معاندان بیگانه درباریان فاسد به رهبری و هدایت مادر زن خود یعنی مهدعلیا وی را بهره‌ای رساند. بطوریکه عاقبت شاه او را در سال 1268از صدارت عزل شد و سپس به قتل رسید.
طبق مفاد سند ازدواج امیرکبیر، ملک زاده خانم، یگانه خواهر تنی ناصرالدین شاه قاجار با مهریه یک جلد قرآن و «هشت هزار تومان نقد اشرفی ناصرالدین شاهی که هر شاهی هیجده نخود وزن دارد» به عقد اتابک اعظم میرزا تقی‌خان درآمده است.
در ذیل این سند، به مهر امیرکبیر با عبارت:
«الملک الحق المبین. عبده محمدتقی»
ممهور است.
همچنین دو شاهد ازدواج که مهر خود را ذیل عقدنامه زده‌اند عبارتند از:
«محمود بن محمد علی» و «ابوالقاسم حسنی الحسینی»
سند ازدواج امیرکبیر یکی از هزاران اثر مکتوب تاریخی است که حاج حسین ملک، بزرگ‌ترین واقف تاریخ معاصر ایران گرد آورد و در سال ۱۳۱۶ خورشیدی برای استفاده عموم مردم وقف آستان قدس رضوی نمود.
این سند طی ماه‌های تیر، مرداد و شهریور به همراه هشت اثر تاریخی دیگر توسط مرمت‌گران موزه ملی ملک مرمت شد.
عقد ازدواج با عزت‌الدوله روز جمعه 22ربیع‌الاول 1265 انجام گرفت. ترتیب جشن عقد و عروسی را میرزا نبی‌خان امیرتومان (پدر میرزا حسین‌خان سپهسالار - بانی ساختمان مجلس شورای ملی و مسجد سپهسالار و یا شهید مطهری امروز) بعهده داشت. عزت‌الدوله ظاهرا 15 ساله بود. چهار شنبه چهارم ربیع‌الاول به سرای امیر رفت. فداکاری‌های این شاهزاده خانم در دوره تبعید و آخرین روزهای زندگی شوهرش در خور ستایش است. امیر از عزت‌الدوله دو دختر داشت. آن دو خواهر بعد‌ها به امر شاه نامزد دو پسرش مظفرالدین میرزا ولیعهد و مسعود میرزا‌ی ظل‌السلطان گردیدند. یکی از آنان همدم‌السلطنه نام داشت که زن ظل‌السلطان بود و در جوانی به سال 1292 در گذشت. (جایی خواندم، ظل‌السلطان از او به نیکی یاد کرده و گفته بود؛ پس از مرگ او من دیگر رنگ خوشی ندیدم.) و از وی یک پسر و سه دختر باقی ماند به شرح پایین:
سلطان حسین میرزا جلال‌الدوله، کوکب‌السلطنه، شوکت‌السلطنه و عزیز‌السلطنه.
دختر دیگر امیر، تاج‌الملوک بود، که در جمادی‌الاخر 1284 در تبریز به ازدواج مظفرالدین میرزا در آمد و پس از چند سالی مطلقه شد تا اینکه در سال 1292 با فرزند سه ساله خود محمدعلی میرزا به تهران آمد و این دختر همان ام‌الخاقان است. ام‌الخاقان دختری نیز به اسم عزت‌الدوله از مظفرالدین شاه داشت که زن عبدالحسین میرزا فرمانفرما بود. ام‌الخاقان پس از مظفرالدین میرزا به نکاح معتمد‌السلطنه درآمد و هنگامی که عازم عتبات بود در آنجا بیمار شد و درگذشت / امیرکبیر و ایران، ص21.
عزت‌الدوله در بیست و سوم ربیع‌الاول 1323 در هفتاد سالگی درگذشت. / روزنامه ادب، سال چهارم، ش152.
