مقالات و عناوین

سیب زمینی (نخستین آشنایی تهرانیان با سیب زمینی)
در جوامع بشری هرچه به گذشتههای دورتر برگردیم، محدوده آیین و رسوم، عادات و اعتقادات، تنوع خوراک و پوشاک و ... تنگتر و کوچکتر میشود و یا بالعکس هرچه به قرن معاصر و به طریق اولی سالهای اخیر نزدیک شویم، حوزه عملکرد رفتارهای اجتماعی را وسیعتر و دامنه دربرگیری آنها…

زنان نامدار تهران قدیم یا دارالخلافه (2) - عزتالدوله
اوج عشق و وفاداری به شوهر در تاریخ ملل و اقوام، داستان وفاداری همسران سیاستمدارانی که در دوران شور بختی و اندوه شوهران خود غمخوار و یار آنان بودهاند، بارها شنیدهایم. این زنان تنها یار و همراه دوران شکوه و عزت همسران خود نبودند، بلکه به روزگار شکست و ذلت…

حمامهای تهران قدیم (خزینه و دلاک)
تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل در این مطلب، از باب حمام رفتن تهرانیها و اصول آن به نکاتی چند اشاره میرود که هر چند پارهای پا به سن گذاشتهها را خاطرهها زنده میکند و غم دلنشینی در کنج دلشان مینشاند، اما حکایت این ماجرا، خاصه جاییکه پای…

امینالدولهها (علیخان، فرخخان و ... پیچ امینالدوله)
این گروه ارچه آدمی نسباند / همه دیوان آدمی لقباند / نظامی طی مقالاتی پیشتر، در سخن از القاب اشخاص، معضل فراوانی القاب را در گذشته به خصوص در دوره قاجاریه شرح داده و یادآور شدهایم که وجود القاب متعدد (تعداد القاب قاجاری به هزارها میرسد) و نیز افراد زیادی…

حربخانه (اولین سربازخانه تهران)
از اتفاق روزگار در این دو سدهای که از پایتختی تهران میگذرد، جهان دچار دگرگونی خارقالعادهای شده است. در حقیقت توسعه و رشد علم بشر در این 200 سال چنان شتاب گرفته و زندگی آدمیان را به قدری متحول نموده که گاه قیاس متعلقات دو مقطع زمانی به فاصله تنها…

تکیه پهلوان شریف در تهران قدیم (گذر چالمیدان)
پیش از آنکه شرحی بر این تکیه آوریم بجاست تاریخچه تکیه را به اختصار و اشاره بازشناسیم: هر چند در بررسی و مطالعه پیشینه «تکیه» در ایران زمین میان محققان اختلاف نظر وجود دارد و بدرستی و مستدل، زمان پیدایی تکیه را نمیتوان دانست، ولی از مطالعه اسناد تاریخی و…

زنان نامدار تهران قدیم یا دارالخلافه (4) - مادام حاجی عباس
مادام تو گشت بهر ما، دام / دل در بر دام تست مادام این خانم به عکس دیگر زنان نامدار تهران قدیم، ایرانی نیست بلکه اهل فرانسه است و ماجرایی شنیدنی دارد. مادام (Madam) کلمهای فرانسوی است، به معنی بیبی، خانم، بانو، بیگم، خاتون / لغتنامه. مادام حاجی عباس زنی…

چال سیلابی (اسکان زنان بدکار تهران)
واژه چال و گود که به ظاهر یکسان میآید در تاریخ تهران بخصوص جغرافیای تهران درون حصار صفوی هر یک معنایی خاص و جایگاهی ویژه در سدههای پیشین داشته است به این اعتبار که چالها اغلب غیر مسکون و گودها مسکون بودهاند و برخی از پژوهشگران تاریخ تهران بر این…

زنان نامدار تهران قدیم یا دارالخلافه (3) – قمرالملوک وزیری
ز حسن روی تو به دین خلق میترسم / که بدعتی که نبوده است در جهان آری / سعدی بدعت آوردن، (بدعت گذاشتن و بدعت نهادن) همیشه در میان مردم موافقان و مخالفانی دارد. در تمامی جوامع بشری مردم براحتی با تغییر سنت و بر هم خوردن رسم و آیین…