مقالات و عناوین

ژوبر، رومیو (نخستین سفیر ناپلئون در تهران)
در شروع قرن نوزدهم میلادی ناپلئون امپراطور فرانسه، قدرت بلامنازع اروپا بود. او به سال 1805 میلادی برابر با 1219 قمری برای نخستین بار، در رقابت و مقابله با انگلیس به فکر شرق افتاد و یکی از نزدیکان خود مسیو ژوبر (Jaubert) را مأمور شرق نمود. هدف اروپا از شرق…

چای روسی بیر بیوک فنجان گتیر
این مصراع که عنوان این مطلب را تشکیل داده، از بیت مکرر ترجیعبندی است، که در دوره استبداد صغیر (سلطنت محمدعلی شاه) شیخالرئیس، شاهزاده قاجاری در هجو حسین پاشاخان امیر بهادر جنگ، سرود، که پس از مدت کوتاهی ورد زبان تهرانیان در کوچه و بازار شد. امیر بهادر از همراهان…

نخستین کاروانسرای تهران
دل ای رفیق بر این کاروانسرای مبند / که خانه ساختن آیین کاروانی نیست / سعدی کاروانسرا، عمارتی است که در آن کاروان منزل کند / ناظمالاطباء. محلی که کاروان در آن منزل کند، سرای کاروان، کاروانگاه. محوطهای شامل حجرات متعدد که بازرگانان درآنها به کار تجارت پردازند و در…

واژههای متروک تهران قدیم
کلمه، واژه، لغت، اصطلاح، لفظ و ... سوای تفاوتهایشان از منظر دانش و فن خاص و صرفنظر از اعتبار آنها در علوم گوناگون نظیر فلسفه و حکمت و ... یا صنایع و ... همه در اصطلاح دستور زبان، در یک معنا حکم واحد پیدا میکنند و آن مجموعه حروفی است،…

کلانتر تهران (تشکیلات حکومتی و تقسیمات اداری تهران قدیم)
سرزمین ایران از گذشتههای دور مهد تمدن بوده است. با توجه به موقعیت خاص جغرافیایی ایران که در مسیر شرق و غرب عالم و در میان تمدنهای کهن جهان قرار گرفته، محل برخورد آراء و اندیشه عالمان و تضارب فرهنگها واقع شده در نتیجه در این سرزمین تمدنی پویا پدید…

شمیران (محله شمران)
«محله شمران» خرده محلهای در تهران قدیم «محله شمران» تهران قدیم! بله درست است، گو این که این محله نام شمیران را بر خود دارد، اما در تهران قدیم قرار داشت. در حقیقت این محله که خرده محلهای از محله بزرگ عودلاجان بوده در حصار صفوی واقع بود و تهرانیهای…

کوچه پشت بدنه
در نقشههای امروزی تهران فقط یک کوچه بدین نام ثبت شده، آن هم کوچهای است در شمال شرقی چهارراه مولوی که از ضلع شرقی خیابان شهید مصطفی خمینی منشعب میشود. این در حالی است که در تهران قدیم با آن مساحت چند صد برابر کوچکتر از گستره وسیع امروزی، چندین…

از نظمیه تا پلیس (تاریخچه پلیس)
نظم یکی از ضروریات هر جامعه است. زیرا هیچ اجتماعی بدون نظم دوام نخواهد داشت. در دنیای امروز قدرت اقتصادی و پیشرفت و ترقی و دانش نمیتواند، معرف رشد عقلی و تعالی یک اجتماع باشد، فقط قوانین و مقرراتی که حافظ نظم اجتماع است، قادراست، رشد جامعه را مشخص کند.…

قلعه وزیر
قلعه به فتح قاف و عین معنی گوناگونی دارد. معنایی که در این مطلب مقصود است، حصار و پناه جای بر کوه (منتهیالارب) و به طور کلی حصار و دژ است. جمع آن قلع (قَ لَ)، قلاع (قِ) و قلوع (قُ) است (لغتنامه). قلعه کلمهای عربی است. در پارسی آن…