مقالات و عناوین

یخسازی قدیم (یخچال در تهران قدیم)
تهرانیها درگذشته نه چندان دور مانند دیگر هموطنانمان در زمستان با استفاده از سرمای طبیعی، یخ مورد نیاز خود را فراهم نموده و به شیوهای آن را تا فصل گرما و زمان مصرف نگهداری میکردند. بدیهی است، نبود برق و استفاده از شرایط طبیعی، اختیار از کف یخسازان برگرفته بود…

زنان نامدار تهران قدیم یا دارالخلافه (1) - خواهر شاه
خواهر شاه تهماسب صفوی تفکیک زن و مرد در جایگاه انسانی و قیاس این دو با یکدیگر امری عبث و بیهوده است. در حکمت پروردگار و در راز خلقت کائنات و جهان هستی ضرورت جمع این دو در تکامل بشر بر کسی پوشیده نیست و امری اجتناب ناپذیر است. هرگز…

خان مروی کیست؟
خان مروی کیست؟ باغ، خانه، گذر، مدرسه، مسجد، بازارچه و کوچه مروی کجاست؟ به روزگاری که مرزهای جغرافیایی ایران بسیار گستردهتر از امروز بود و خراسان بزرگ هنوز بخشی از آن سرزمین وسیع باستانی به شمار میرفت و شهرهای هرات، بخارا، مرو، سمر قند و غیره از مام وطن جدا…

دعانویسی و پیشگویی در تهران قدیم (فالگیری، رمالی و طالعبینی)
دعا به معنای حاجت خواستن (آنندراج) استغاثه به خدا، در خواست از درگاه خدا (ناظمالاطباء) درخواست حاجت از خدا (لغتنامه). خواندن جملههای ماثور از پیامبر و امامان در اوقات معین برای طلب آمرزش و برآورده شدن حاجات. نیایش کردن. درخواست حاجت از خدا، نیایش، مدح، ثنا (فرهنگ معین.) وقتی انسان…

چاپخانه (چگونگی برپایی چاپخانه در تهران)
پیش از ابداع کاغذ انسان دانستههای خود را برای ثبت، ضبط و انتقال به دیگران، روی سنگ، الواح گلی، پوست درخت و حیوانات و ... مینوشت، ولی اختراع کاغذ، دگرگونی بزرگی در این امر پدید آورد، زیرا کتاب تولّد یافت (پیش از آن هم مجموعههایی بر پوست حیوانات و ...…

پستخانه در تهران
شعار پست در دنیا: «جز برای کار و تفریح از خانه خارج نشوید ...» تهران امروز نه تنها شهر زندگی نیست بلکه شرایط مناسب کار نیز درآن وجود ندارد آب آلوده به فاضلاب، آلودگی صوتی و جز آن، ترافیک وحشتناک، امنیت ضعیف، تلفات و خسارات سنگین تصادفات، گرانی و صدها…

تعزیه تهران 1 (تعزیهخوانی در تهران قدیم)
ما را که از فراق بتان دیده پر نم است / گل گشت باغ روضه ماه محرم است تعزیه، سوگواری مجلس عزاداری امام حسین (ع) است، نمایشی است منظوم توسط عدهای از اهل فن و با موسیقی که بعضی مصائب اهلالبیت علیهمالسلام را مصور سازند / لغتنامه. روضه، ذکر مصیبت…

تعزیه تهران 2 (شیر تعزیه را تریاکی کرده بودند)
ماجرای شیر تکیه دولت این بود که شیربانباشی سلطنتی در عصر قجر شیری در اختیار داشت. او هر سال آن را به صحن تعزیه در آن تکیه میآورد و در بخشی از آن مراسم شرکت میداد. در این مطلب چگونگی نگهداری آن شیر و نحوه شرکتش را در این مراسم…

شب یلدا در میان تهرانیها (شبچره، چله و ...)
یاد آسایش گیتی بزند بر دل ریش / صبح صادق ندمد تا شب یلدا نرود / سعدی در تهران قدیم نیز چون دیگر نقاط این سرزمین، آیین ارزشمند «یلدا» برگزار میشد. یلدا بلندترین شب سال است. مردم در این شب بر پایه اعتقاد نیاکان خود، در خانه بزرگترها گرد میآمدند…