مقالات و عناوین
جلوخان
در گذشته معمار و طراح بناهای بزرگ و عمارتهای عظیم، روبروی در پیش از ورود، سطحی از زمین را آزاد میگذاشت و از معبر عمومی فاصله میگرفت تا با ایجاد فضایی متناسب با آن بنا، بدان اهمیت و شکوه و جلوهای بخشد و هم در کاربریها و مقاصد مختلف از…
مختارالسلطنه
محمدکریمخان میرپنجه (میرپنج از القاب پیش پا افتاده عصر قجر است، که مورد توجه نبود.) با القاب نیرالسلطنه (این لقب از آن مادر نایبالسلطنه و زن ناصرالدین شاه هم بود) منظمالسلطنه، مختارالسلطنه و سردار منصور از رجال دوره ناصری و مظفری است. وی از سال 1282ق. در عصر ناصری با…
ماه رمضان در تهران قدیم
عید رمضان آمد و ماه رمضان رفت / صد شکر که این آمد و صد حیف که آن رفت یکی از مهمترین مسائل و چالشهای پیش روی جوامع در حال توسعه، در طی فرآیند جهانی شدن و جهانی سازی عصر حاضر تغییر و فراموشی فرهنگ و رسوم ملتهاست. هویت و…
واژههای متروک تهران قدیم (12) - رسم کلوخاندازان
رسم کلوخاندازان در تهران قدیم از رسومی که در تهران قدیم برگزار میشد یکی رسم «کلوخاندازان» بود. این رسم چنانی که از اشعار شعرای نامدار طی قرون و اعصار بر میآید، سراسر ایران را برمیگرفت و تنها به تهرانیها تعلق نداشت، اما از آن جایی که در دوران پایتختی این…
سفرهای ناصرالدین شاه
گفتهاند ناصرالدین شاه در حالت نزار پس از اصابت گلوله چنین جملهای را پیش از مرگ ادا کرده است: «من بر شما جور دیگری حکومت خواهم کرد، اگر زنده بمانم» جمله او، سخن محمدرضا پهلوی را در خاطر زنده میکند: «... صدای انقلاب شما را شنیدم ...» اگر آن، جور…
نبرد لطفعلیخان با آقامحمدخان قاجار (تقدیر و سرنوشت)
حسابی برگرفت از روی تدبیر / نبود آگه ز بازیهای تقدیر / نظامی گو این که هرگز نمیتوان اصل تلاش و کوشش را در موفقیت آدمی نادیده انگاشت، اما دست تقدیر و سرنوشت نیز هماره در طول تاریخ نقشها آفریده است. خدا آن ملتی را سروری داد / که تقدیرش…
نقیبالممالک (امیر ارسلان نامدار)
نقیبالممالک لقب محمد علی از نقالان عصر ناصرالدین شاه است. شاه قاجار او را برای نقل قصه و داستانگویی برگزید و وظیفهای بر او معین ساخت تا هنگام استراحت بعد از ناهار و شبها پیش از خواب به داستانگویی (گاهی همراه با نواخته شدن کمانچه) بپردازد. ناصرالدین شاه بعدها او…
شیخ عابد کازرونی
شهرت شیخ عابد بیشتر از این باب است که گفتهاند سید علیمحمد باب در کودکی مدتی در مکتب ایشان تلمذ کرده است. در ادامه مباحث دینی و جدلهای نظری و ... از قرون پیش در اوایل عصر قاجاریه شیخ احمد احسایی با طرح مباحثی در اصول و احکام مذهب شیعه،…
واژههای متروک تهران قدیم (11) - شلیلاجان
شلیلاجان از واژههای متروک عصر قجر است، که رضا حکیم خراسانی در کتاب فرهنگ واژهها معنای آن را چنین آورده: شلیلاجان میرزاهایی که غیر از کار میرزایی و تحریر و نویسندگی به هر امری که فرمایش دهند متصدّی شود و در ضمنِ میرزایی مثلاً کورهپزی یا چارواداری یا لله گری…